Thuiswerken wordt steeds populairder in Zimbabwe, aangewakkerd door technologische vooruitgang en recente verschuivingen naar flexibelere werkregelingen. Dit artikel onderzoekt de huidige staat van thuiswerken in Zimbabwe, met een focus op juridische overwegingen, technologische infrastructuurbehoeften en verantwoordelijkheden van werkgevers.

Juridisch en Regelgevend Kader

Zimbabwe heeft momenteel geen specifieke wetten die thuiswerken regelen. De bestaande wetgeving biedt echter wel een kader voor de implementatie ervan:

• De Arbeidswet (Hoofdstuk 28:01) legt de fundamentele principes vast van de relatie tussen werkgever en werknemer in Zimbabwe. Het beschrijft de rechten van werknemers en de verplichtingen van werkgevers met betrekking tot arbeidsomstandigheden, compensatie en beëindiging van het dienstverband. Belangrijk is dat de wet de fysieke locatie van de werkuitvoering niet beperkt.

• Statutair Instrument 85 van 2021 (COVID-19 Werkplekregelingen) werd uitgevaardigd tijdens de pandemie en moedigde thuiswerkpraktijken aan om fysieke interactie op werkplekken te verminderen. Hoewel deze regelingen niet langer strikt worden gehandhaafd, tonen ze wel de bereidheid van de overheid om flexibele werkregelingen te ondersteunen.

Het ontbreken van specifieke regelgeving voor thuiswerken geeft werkgevers de flexibiliteit om hun eigen beleid te ontwerpen. Deze beleidsmaatregelen moeten echter wel voldoen aan de bestaande arbeidswetten zoals uiteengezet in de Arbeidswet.

Technologische Infrastructuur Vereisten

Een sterke technologische infrastructuur is cruciaal voor een succesvolle implementatie van thuiswerken. Hier zijn enkele belangrijke overwegingen:

• Betrouwbare Internettoegang: Consistente en snelle internetverbinding is essentieel voor effectieve communicatie en samenwerking tussen werknemers en werkgevers.

• Communicatie- en Samenwerkingstools: Platforms zoals videoconferentiesoftware, instant messaging-applicaties en projectmanagementtools zijn van vitaal belang voor het behoud van productiviteit en teamdynamiek in een thuiswerksituatie.

• Gegevensbeveiliging: Werkgevers die thuiswerkregelingen implementeren, moeten cybersecurityprotocollen opstellen om bedrijfsgegevens en informatiesystemen te beschermen. Dit kan onder andere gegevensversleuteling, toegangscontroles en training van werknemers over cyberhygiënepraktijken omvatten.

De specifieke technologische behoeften zullen variëren afhankelijk van de aard van het werk dat op afstand wordt uitgevoerd.

Verantwoordelijkheden van Werkgevers

Hoewel er geen wettelijke verplichtingen zijn met betrekking tot thuiswerkbeleid, hebben werkgevers die ervoor kiezen om dit te implementeren bepaalde verantwoordelijkheden:

• Beleidsontwikkeling: Werkgevers moeten een duidelijk en uitgebreid thuiswerkbeleid opstellen dat de geschiktheidscriteria, werktijden, communicatieprotocollen, gegevensbeveiligingsmaatregelen en prestatie-evaluatieprocessen beschrijft.

• Apparatuur en middelen: Werkgevers moeten mogelijk de benodigde apparatuur (bijv. laptops) verstrekken of vergoedingen aanbieden voor werknemers om deze aan te schaffen voor thuiswerken. De Arbeidswet behandelt dit niet expliciet, dus beslissingen moeten gebaseerd zijn op onderhandelingen binnen het arbeidscontract.

• Gezondheid en veiligheid: Het welzijn van werknemers blijft een zorg van de werkgever, zelfs in een thuiswerksituatie. Werkgevers kunnen ergonomisch advies geven of bijdragen aan het opzetten van een gezonde thuiswerkplek.

• Training en ondersteuning: Het is cruciaal om werknemers uit te rusten met de nodige vaardigheden en tools om te gedijen in een thuiswerkomgeving. Dit kan training omvatten over het gebruik van samenwerkingsapplicaties, effectieve communicatiepraktijken op afstand en tijdmanagementtechnieken.

De Zimbabwaanse beroepsbevolking omarmt steeds meer flexibele werkregelingen. Deze regelingen omvatten deeltijdwerk, flexibele werktijden en baan delen.

Deeltijdwerk

De Arbeidswet (Hoofdstuk 28:01) definieert deeltijdwerk niet expliciet. Het erkent echter de mogelijkheid van vermindering van werkuren binnen een arbeidsovereenkomst. Werkgevers en werknemers kunnen onderling overeenkomen om werktijden af te spreken die minder zijn dan het standaard voltijdschema.

Flexibele Werktijden

Deze regeling biedt werknemers enige flexibiliteit bij het plannen van hun werkuren binnen een bepaalde tijdsperiode. De kernwerkuren, wanneer iedereen beschikbaar moet zijn, worden meestal in de arbeidsovereenkomst vastgelegd. Werknemers hebben echter de vrijheid om hun begin- en eindtijden rond deze kernperiode aan te passen.

Baan Delen

Twee of meer mensen kunnen de verantwoordelijkheden van een enkele voltijdse functie delen. Dit kan voordelig zijn voor werknemers die een verminderde werkdruk zoeken of werk willen combineren met andere verplichtingen. Er zijn geen wettelijke richtlijnen met betrekking tot baan delen, maar de arbeidsovereenkomst moet duidelijk de verantwoordelijkheden, compensatie en communicatieprotocollen voor de baan deelregeling definiëren.

In Zimbabwe heeft de opkomst van werken op afstand data bescherming en privacy naar de voorgrond gebracht als cruciale zorgen voor zowel werkgevers als werknemers.

Verplichtingen van Werkgevers

Werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om robuuste gegevensbeveiligingsprotocollen te implementeren om bedrijfsgegevens die door externe werknemers worden benaderd of opgeslagen te beschermen. Dit kan het versleutelen van gevoelige informatie, het instellen van toegangscontroles en het bieden van regelmatige beveiligingsbewustzijnstraining voor werknemers omvatten.

Een duidelijk en uitgebreid gegevensbeschermingsbeleid is ook essentieel. Dit beleid moet aanvaardbare gegevensverwerkingspraktijken, verantwoordelijkheden van werknemers en gevolgen voor overtredingen beschrijven.

Bovendien moeten werkgevers training geven aan externe werknemers over de beste praktijken op het gebied van cyberbeveiliging, het identificeren van datalekken en meldingsprocedures.

Rechten van Werknemers

Werknemers hebben daarentegen recht op privacy met betrekking tot hun persoonlijke gegevens, zelfs wanneer ze op afstand werken. Werkgevers mogen geen persoonlijke gegevens verzamelen of opslaan die verder gaan dan wat nodig is voor werkdoeleinden.

Werknemers hebben ook het recht om toegang te krijgen tot hun persoonlijke gegevens die door de werkgever worden bewaard en om correcties te verzoeken indien nodig.

Bovendien hebben werknemers recht op informatie over hoe hun gegevens worden verzameld, gebruikt, opgeslagen en gedeeld. Hoewel een uitgebreide wet op gegevensbescherming nog niet van kracht is in Zimbabwe, biedt de conceptwetgeving een sterke basis voor de privacyrechten van werknemers.

Beste Praktijken voor Gegevensbeveiliging

Werknemers moeten alleen toegang krijgen tot bedrijfsgegevens via veilige, versleutelde netwerken, vooral bij gebruik van openbare Wi-Fi.

Het implementeren van sterke wachtwoordbeleid en het vereisen van regelmatige wachtwoordwijzigingen is ook essentieel.

Werknemers moeten alleen toegang krijgen tot en gegevens opslaan die nodig zijn voor hun functie, een praktijk die bekend staat als gegevensminimalisatie.

Regelmatige gegevensback-ups op veilige servers kunnen helpen om risico's op gegevensverlies te beperken.

Ten slotte hebben werknemers de verantwoordelijkheid om eventuele vermoedelijke datalekken onmiddellijk aan hun werkgever te melden.