In Litouwen wordt het belangrijkste juridische kader voor gezondheid en veiligheid vastgesteld door het Arbeidswetboek van de Republiek Litouwen en de Wet op Veiligheid en Gezondheid op het Werk (No IX-1672). Het Arbeidswetboek biedt het fundamentele juridische kader voor alle arbeidsrelaties, inclusief bepalingen over gezondheid en veiligheid. De Wet op Veiligheid en Gezondheid op het Werk is de centrale wetgeving die specifiek gewijd is aan gezondheid en veiligheid. Het schetst de fundamentele principes, verantwoordelijkheden van werkgevers en werknemers, risicobeoordelingsprocedures en preventieve maatregelen.

Verantwoordelijkheden van Werkgevers

Werkgevers in Litouwen hebben een breed scala aan verantwoordelijkheden onder de wetgeving inzake gezondheid en veiligheid:

• Zorgplicht: Werkgevers moeten veilige en gezonde arbeidsomstandigheden garanderen voor alle werknemers.
• Risicobeoordeling: Werkgevers moeten regelmatig en grondig risicobeoordelingen uitvoeren om gevaren op de werkplek te identificeren en te beperken.
• Preventieve maatregelen: Werkgevers zijn verplicht passende preventieve maatregelen te nemen op basis van de bevindingen van de risicobeoordeling. Deze maatregelen kunnen technische verbeteringen, veiligheidsprocedures en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) omvatten.
• Informatie en training: Werkgevers zijn verplicht werknemers te voorzien van adequate informatie en training over gezondheid en veiligheid, met betrekking tot relevante gevaren, veiligheidsprotocollen en noodprocedures.
• Consultatie en deelname: Werkgevers moeten werknemers of hun vertegenwoordigers betrekken bij besluitvorming en risicobeheerprocessen met betrekking tot gezondheid en veiligheid.
• Eerste hulp en noodprocedures: Werkgevers moeten voorzieningen hebben voor eerste hulp, noodhulp en ongevallenrapportage.
• Gezondheidstoezicht: Voor bepaalde beroepen met specifieke risico's moeten werkgevers mogelijk passend gezondheidstoezicht regelen voor werknemers.

Rechten van Werknemers

Werknemers in Litouwen hebben de volgende rechten onder de wetten inzake gezondheid en veiligheid:

• Veilige en gezonde werkplek: Elke werknemer heeft het fundamentele recht om te werken onder omstandigheden die geen onnodige risico's voor hun gezondheid en veiligheid vormen.
• Informatie en training: Werknemers moeten duidelijke informatie en training over gezondheid en veiligheid ontvangen die relevant is voor hun werk.
• Weigering van gevaarlijk werk: Werknemers mogen werk weigeren waarvan zij denken dat het een ernstig en onmiddellijk gevaar voor henzelf of anderen vormt, zonder gevolgen te ondervinden.
• Deelname: Werknemers of hun vertegenwoordigers hebben het recht deel te nemen aan besluitvormings- en consultatieprocessen met betrekking tot gezondheid en veiligheid.

Handhaving en Toezicht

De Staatsarbeidsinspectie onder het Ministerie van Sociale Zekerheid en Arbeid is de primaire instantie die verantwoordelijk is voor de handhaving van de wetgeving inzake gezondheid en veiligheid in Litouwen. Zij hebben de bevoegdheid om inspecties en onderzoeken uit te voeren, verbeteringsberichten of boetes uit te vaardigen bij niet-naleving, en werkonderbrekingen te bevelen in geval van ernstig gevaar.

Arbeidsgezondheid en -veiligheid (AGV) is een cruciaal aspect van elke werkplek. Het omvat de implementatie van maatregelen en systemen die zijn ontworpen om de veiligheid en gezondheid van werknemers op de werkplek te waarborgen. Het belangrijkste regelgevingskader voor AGV in Litouwen omvat het Arbeidswetboek van de Republiek Litouwen, de Wet op Veiligheid en Gezondheid op het Werk (Nr. IX-1672), de Richtlijnen van de Europese Unie inzake Veiligheid en Gezondheid op het Werk, en Regeringsresoluties en -bevelen.

Verantwoordelijkheden van de Werkgever

Werkgevers spelen een belangrijke rol bij het handhaven van de veiligheid op de werkplek. Zij zijn verplicht om uitgebreide risicobeoordelingen uit te voeren om gevaren te identificeren en passende preventieve maatregelen te implementeren. Dit omvat het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), training en regelmatige controles op gevaren. Werkgevers zijn ook verantwoordelijk voor het geven van veiligheidstrainingen, het informeren van werknemers over risico's en het waarborgen van begrip van veiligheidsprocedures.

Daarnaast zijn werkgevers verplicht om ongevallen en beroepsziekten te melden. Ze moeten ook arbeidsgezondheidsdiensten regelen om de gezondheid van werknemers te monitoren, medische onderzoeken uit te voeren waar nodig, en advies te geven over gezondheidsrisico's op de werkplek. Verder moeten werkgevers zinvol overleg plegen met werknemers of hun vertegenwoordigers over AGV-zaken.

Rechten van Werknemers

Werknemers hebben verschillende rechten met betrekking tot AGV. Zij hebben het recht om te werken in een omgeving zonder gevaren en kunnen gevaarlijke taken weigeren zonder angst voor represailles. Werknemers hebben ook recht op informatie en training over AGV. Bovendien hebben zij het recht om deel te nemen aan AGV-zaken via vertegenwoordigers of veiligheidscomités.

Focusgebieden

Er zijn verschillende focusgebieden in AGV. Er zijn voorschriften om het opslaan, gebruiken en labelen van gevaarlijke chemicaliën te beheren. De bouwsector, als een sector met hoog risico, heeft specifieke voorschriften die vallen, machinegevaren en elektrische veiligheid aanpakken. Maatregelen om repetitieve stressblessures en musculoskeletale aandoeningen te voorkomen, worden steeds meer benadrukt. Litouwen erkent en pakt ook psychosociale gevaren op de werkplek aan, waaronder stress, werkdruk en geweld/intimidatie op de werkplek.

De Staatsarbeidsinspectie (SLI) is de belangrijkste instantie in Litouwen die verantwoordelijk is voor de handhaving van regelgeving op het gebied van arbeidsveiligheid en gezondheid. De SLI heeft brede bevoegdheden om inspecties uit te voeren, boetes op te leggen en corrigerende maatregelen te bevelen.

Criteria voor Werkplekinspectie

Werkplekinspecties in Litouwen bestrijken verschillende aspecten van arbeidsveiligheid en gezondheid. Deze omvatten:

• Algemene werkplekveiligheid: Dit omvat brandveiligheid, noodprocedures, machinebescherming, elektrische veiligheid en de omgang met en opslag van gevaarlijke materialen.
• Ergonomie: Dit richt zich op de preventie van musculoskeletale aandoeningen, werkplekontwerp en werkprocessen.
• Chemische gevaren: Dit omvat blootstelling aan giftige stoffen, etikettering, veiligheidsinformatiebladen (SDS) en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).
• Biologische gevaren: Dit omvat blootstelling aan infectieuze agentia, bloedoverdraagbare pathogenen en afvalverwerking.
• Fysieke gevaren: Dit omvat lawaai, trillingen, straling en extreme temperaturen.
• Psychosociale gevaren: Dit omvat werkdruk, werkorganisatie, pesten en intimidatie.

Frequentie van Inspecties

De frequentie van werkplekinspecties in Litouwen is gebaseerd op een risicobeoordelingsbenadering. De SLI geeft prioriteit aan inspecties in hoogrisico-industrieën en werkplekken met een geschiedenis van ongevallen of overtredingen. Hoogrisico-industrieën omvatten bouw, productie, landbouw en transport. Werkplekken met specifieke gevaren, zoals die met gevaarlijke chemicaliën, gevaarlijke machines of besloten ruimtes, krijgen ook prioriteit.

Inspectieprocedures

Inspectieprocedures omvatten planning, kennisgeving, openingsconferentie, doorloopinspectie, documentbeoordeling, afsluitingsconferentie en rapportvoorbereiding. De SLI ontwikkelt inspectieplannen op basis van risicobeoordelingen, klachten en andere relevante informatie. Werkgevers kunnen al dan niet vooraf op de hoogte worden gesteld van een inspectie, afhankelijk van de omstandigheden. De inspecteur legt tijdens de openingsconferentie het doel van de inspectie en de rechten van de werkgever en werknemers uit. De inspecteur voert een fysieke inspectie van de werkplek uit, observeert werkprocessen en interviewt werknemers tijdens de doorloopinspectie. De inspecteur onderzoekt tijdens de documentbeoordeling documenten zoals veiligheidsplannen, opleidingsrecords en incidentrapporten. De inspecteur bespreekt voorlopige bevindingen en mogelijke overtredingen met de werkgever tijdens de afsluitingsconferentie. De inspecteur stelt een schriftelijk rapport op waarin de bevindingen en eventuele vereiste corrigerende maatregelen worden samengevat.

Vervolgacties

De werkgever is verplicht om eventuele overtredingen die tijdens de inspectie zijn vastgesteld binnen een bepaalde termijn aan te pakken. De SLI kan boetes of andere straffen opleggen voor ernstige of herhaalde overtredingen. Werkgevers hebben het recht om beslissingen van de SLI aan te vechten.

In Litouwen zijn er specifieke protocollen voor het omgaan met arbeidsongevallen. Deze protocollen zorgen ervoor dat ongevallen snel worden gemeld, grondig worden onderzocht en dat gewonde werknemers passende compensatie ontvangen.

Meldingsvereisten

Werkgevers in Litouwen zijn wettelijk verplicht om de Staatsarbeidsinspectie (SLI) onmiddellijk op de hoogte te stellen in geval van een ernstig of dodelijk arbeidsongeval. Dit omvat ongevallen die resulteren in de dood, ernstig lichamelijk letsel of acute beroepsvergiftiging. Na de onmiddellijke melding moet de werkgever binnen een bepaalde termijn een schriftelijk rapport van het ongeval indienen bij de SLI. Dit rapport moet de omstandigheden van het ongeval, de opgelopen verwondingen en eventuele onmiddellijke corrigerende maatregelen beschrijven.

Onderzoeksprocessen

De werkgever is verantwoordelijk voor het uitvoeren van een intern onderzoek om de oorzaken van het ongeval te achterhalen en maatregelen te identificeren om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. De SLI kan ook een onderzoek uitvoeren, vooral in het geval van ernstige of dodelijke ongevallen. Het SLI-onderzoek kan interviews met getuigen, een beoordeling van documenten en dossiers, en inspecties ter plaatse omvatten. In sommige ernstige gevallen kan een speciale onderzoekscommissie worden gevormd om de oorzaken van het ongeval verder te onderzoeken.

Schadeclaims

Gewonde werknemers in Litouwen hebben recht op compensatie voor arbeidsongevallen. Werknemers ontvangen ziekte-uitkeringen voor de periode van tijdelijke arbeidsongeschiktheid als gevolg van een arbeidsongeval, gefinancierd via het socialezekerheidsstelsel. In geval van blijvende invaliditeit kunnen werknemers recht hebben op invaliditeitsuitkeringen. Als een dodelijk arbeidsongeval plaatsvindt, kunnen de familieleden van de overleden werknemer in aanmerking komen voor nabestaandenuitkeringen. Werknemers of hun families kunnen ook civiele aansprakelijkheidsclaims indienen tegen de werkgever voor nalatigheid of opzettelijk wangedrag dat heeft bijgedragen aan het ongeval.