Werknemersrechten in IJsland

Islensk lög um atvinnu réttindi veita veruleg vernd til starfsmanna. Þó að atvinnurekendur hafi almennt rétt til að segja upp störfum, verða þeir að fylgja sérstökum reglugerðum varðandi uppsagnarferlið, ástæður uppsagnar, og fjárhagslegar skuldbindingar.

Lögmætar grundvalla fyrir uppsögn

Atvinnurekendur geta sagt upp störfum af ýmsum ástæðum:

• Markmiðsbundnar ástæður: Þessar fela í sér rekstrarbreytingar eins og endurskipulagningu, niðurskurð, eða breytingu á áherslum fyrirtækisins, og hegðun starfsmannsins, eins og léleg frammistaða, vanræksla, tíð óviðeigandi fjarvistir, eða brot á vinnustaðarreglum.
• Sjónrænar ástæður: Þær eiga sér stað þegar starfsmanni er ekki um að kenna en starfsviðskiptin eru ekki lengur möguleg. Þetta gæti verið tap á trausti eða ósamræmi við vinnustaðinn.
• Yfirflutningar: Uppsagnir vegna efnahagslegra ástæðna eða afnám á stöðu.

Það er mikilvægt að taka fram að atvinnurekendur verða að veita skriflega rökstuðning fyrir uppsögn, sýna fram á að ástæður falli undir lögmætar grundvalla, og hafa stuðningsskjöl.

Áminningarskylda

Áminningartími í Íslandi fer eftir þáttum eins og starfsaldri og aldri starfsmannsins. Almennar leiðbeiningar eru:

• Áminningartími frá einum til þremur mánuðum, eftir þeim skilyrðum sem lýst er hér að ofan.
• Lengri eða skemmri áminningartímar geta verið tilgreindir í kjarasamningum.

Laun á uppsagnartíma

Hvað varðar uppsagnarlaun:

• Engin almenn réttindi: Það er ekki lögbundinn réttur til uppsagnarlauna í Íslandi.
• Möguleiki á greiðslu: Kjarasamningar geta innihaldið ákvæði um uppsagnarlaun.

Samtök um yfirflutning

Í tilvikum stórfelldra uppsagna, verða atvinnurekendur að eiga samráð við fulltrúa starfsmanna og tilkynna það til atvinnumálastofnunarinnar.

IJsland staat bekend om zijn robuuste anti-discriminatiewetgeving, die diep geworteld is in zijn Grondwet en een toewijding aan het beschermen van fundamentele mensenrechten.

Belangrijke wetgeving

Art. 65 van de IJslandse Grondwet stelt dat "Iedereen gelijk voor de wet is en van basisrechten geniet ongeacht geslacht, religie, meningen, nationaliteit, ras, kleur, eigendom, geboorte of andere status."

Daarnaast bevordert de Wet op Gelijke Status en Gelijke Rechten ongeacht geslacht, nr. 150/2020, gendergelijkheid en voorkomt discriminatie op basis van geslacht.

Beschermde kenmerken

IJslandse wetgeving verbiedt discriminatie op grond van:

• Geslacht
• Seksuele geaardheid
• Genderidentiteit en genderexpressie
• Ras
• Kleur
• Etniciteit
• Nationaliteit
• Religie of overtuiging
• Handicap
• Leeftijd

Redress-mechanismen

Slachtoffers van discriminatie in IJsland hebben verschillende mogelijkheden om herstel te zoeken:

• Interne Rapportage: Veel organisaties hebben interne klachtenmechanismen. Werknemers worden vaak aangemoedigd om discriminatie eerst te melden bij hun werkgever.
• De Directie voor Gelijkheid: Een overheidsinstantie die discriminatieklachten onderzoekt en informatie en advies geeft over discriminatiezaken.
• Vakbonden: Vakbonden helpen leden vaak met discriminatieklachten en onderhandelingen.
• De Rechtbanken: Personen kunnen civiele rechtszaken aanspannen voor discriminatie en mogelijk recht hebben op compensatie en andere remedies.

Verantwoordelijkheden van de werkgever

Werkgevers in IJsland hebben proactieve verantwoordelijkheden bij het voorkomen van discriminatie en het creëren van inclusieve werkplekken:

• Ontwikkelen en Handhaven van Anti-Discriminatiebeleid: Duidelijke beleidslijnen die verboden gedragingen en klachtenprocedures omschrijven, zijn essentieel.
• Opleiding van Werknemers: Regelmatige trainingen over discriminatie, intimidatie, diversiteit en inclusie bevorderen bewustwording en een cultuur van respect.
• Onderzoeken van Klachten: Werkgevers moeten alle klachten serieus nemen, snel onderzoeken en passende corrigerende maatregelen nemen.
• Redelijke Aanpassingen: Werkgevers moeten redelijke aanpassingen bieden voor werknemers met een handicap of religieuze vereisten.
• Positieve Acties: Werkgevers worden aangemoedigd verder te gaan dan de basis wettelijke vereisten en positieve maatregelen te nemen om gelijkheid en diversiteit binnen hun personeelsbestand te bevorderen.

IJsland staat bekend om zijn sterke werknemersrechtenbeweging en goed gevestigde normen voor arbeidsomstandigheden. Deze normen dekken aspecten zoals werkuren, rustperiodes en ergonomische vereisten.

Werkuren

In IJsland wordt een voltijdbaan door de wet gedefinieerd als maximaal 40 uur per week, meestal verdeeld over vijf achturige dagen. Het is niet ongebruikelijk dat werknemers meer dan 40 uur werken, maar IJslandse wetgeving vereist overwerkvergoeding voor deze extra uren. Specifieke regelgeving met betrekking tot overuren wordt vaak vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten die door vakbonden worden onderhandeld.

Rustperiodes

IJslandse wet garandeert werknemers minimaal 11 uur onafgebroken rust elke 24 uur. Daarnaast hebben IJslandse werknemers recht op minimaal 24 betaalde vakantiedagen per jaar, bovenop 15 feestdagen.

Ergonomische Vereisten

Veiligheid op de werkplek wordt benadrukt in de IJslandse wetgeving, die algemene richtlijnen biedt voor ergonomische overwegingen. Echter, gedetailleerde regelgeving met betrekking tot ergonomische vereisten wordt meestal vastgesteld door individuele werkplekken of industrie-specifieke regelgeving.

IJsland geeft prioriteit aan het welzijn van werknemers door een uitgebreid kader van gezondheids- en veiligheidsvoorschriften. De hoeksteen van dit systeem is de Wet op de Arbeidsomgeving, Gezondheid en Veiligheid op de Werkplekken No. 46/1980 (AOSH). Deze wet schetst de verplichtingen van werkgevers, de rechten van werknemers, en stelt een systeem voor handhaving vast.

Verplichtingen van de werkgever

De AOSH legt aanzienlijke verantwoordelijkheid bij werkgevers om een veilige en gezonde werkomgeving te waarborgen. Belangrijke verplichtingen voor werkgevers zijn onder andere:

• Risicobeoordeling en Preventie: Werkgevers moeten risicobeoordelingen uitvoeren om potentiële gevaren te identificeren en preventieve maatregelen te implementeren om risico's te minimaliseren.
• Instructie en Training: Werkgevers zijn verplicht werknemers instructie en training te geven over veilige werkpraktijken en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).
• Veilige Werkprocedures: Werkgevers moeten veilige werkprocedures vaststellen en onderhouden om het risico op ongevallen en verwondingen te minimaliseren.
• Ongevallenrapportage en Onderzoek: Werkgevers zijn verplicht arbeidsongevallen en ziekten te melden en onderzoeken uit te voeren om de onderliggende oorzaken te identificeren en aan te pakken.
• Aanbieden van PBM: Wanneer preventieve maatregelen onvoldoende zijn, moeten werkgevers passende PBM gratis aan werknemers verstrekken.

Rechten van werknemers

De AOSH garandeert ook diverse rechten aan werknemers:

• Deelname aan Veiligheidsactiviteiten: Werknemers hebben het recht deel te nemen aan activiteiten die een veilige en gezonde werkomgeving bevorderen.
• Recht op een Veilige Werkplek: Werknemers hebben het recht geïnformeerd te worden over potentiële gevaren en om werk te weigeren dat zij onveilig achten.
• Melden van Onveilige Situaties: Werknemers hebben het recht onveilige werkomstandigheden te melden bij hun leidinggevende of veiligheidsfunctionaris zonder angst voor represailles.

Handhavingsinstanties

De IJslandse Administratie voor Arbeidsveiligheid en Gezondheid (AOSOH) is de voornaamste instantie die verantwoordelijk is voor de handhaving van de AOSH. De AOSOH voert inspecties uit op werkplekken, onderzoekt ongevallen, en geeft orders aan werkgevers om veiligheidsinbreuken aan te pakken.

Op werkplekken met tien of meer werknemers wordt een aangewezen veiligheidsfunctionaris gekozen door de werknemers om samen te werken met de door de werkgever aangestelde veiligheidsfunctionaris over werkplekveiligheid.

Dit systeem van werkgeversverplichtingen, werknemersrechten en handhavingsinstanties werkt samen om voor iedereen in IJsland een veilige en gezonde werkomgeving te creëren.