In Litouwen voorziet de arbeidswetgeving in specifieke gronden waarop een werkgever het contract van een werknemer rechtmatig kan beëindigen. Deze gronden zijn onderverdeeld in twee hoofdcategorieën:

Ontslag met Schuld van de Werknemer

Dit omvat ernstig wangedrag zoals diefstal, geweld, dronkenschap op het werk, herhaaldelijk niet nakomen van werkverplichtingen en afwezigheid van het werk zonder geldige reden.

Ontslag zonder Schuld van de Werknemer

Dit omvat boventalligheid of herstructurering van het bedrijf, het onvermogen van de werknemer om werkverplichtingen na te komen vanwege gezondheidsredenen of gebrek aan kwalificaties, en liquidatie of faillissement van het bedrijf.

Opzegtermijnen

De opzegtermijnen voor ontslag in Litouwen hangen af van verschillende factoren, waaronder de reden voor ontslag en de anciënniteit van de werknemer. Voor ontslag zonder schuld van de werknemer is een opzegtermijn van minimaal één maand vereist voor de meeste werknemers, twee weken opzegtermijn voor werknemers met minder dan één jaar dienst, en werknemers binnen vijf jaar van de pensioengerechtigde leeftijd hebben recht op een dubbele standaard opzegtermijn. Voor ontslag met schuld van de werknemer kan een kortere opzegtermijn gelden, doorgaans drie werkdagen. Speciale categorieën met langere opzegtermijnen (driemaal de standaardperiode) gelden voor bepaalde werknemers. De opzegtermijn moet schriftelijk aan de werknemer worden meegedeeld.

Ontslagvergoeding

Litouwen verplicht tot het betalen van een ontslagvergoeding in gevallen van ontslag zonder schuld van de werknemer. De hoogte van de ontslagvergoeding hangt af van de duur van de dienst van de werknemer bij het bedrijf. Voor minder dan één jaar dienst wordt geen ontslagvergoeding verstrekt. Voor één tot vijf jaar dienst wordt één gemiddeld maandsalaris verstrekt. Voor vijf tot tien jaar dienst worden twee gemiddelde maandsalarissen verstrekt. Voor tien tot twintig jaar dienst worden drie gemiddelde maandsalarissen verstrekt. Voor meer dan twintig jaar dienst worden zes gemiddelde maandsalarissen verstrekt.

De Litouwse wet verbiedt expliciet discriminatie op verschillende gronden. Deze omvatten geslacht, ras, nationaliteit, taal, afkomst, sociale status, geloof, overtuigingen of opvattingen, leeftijd, seksuele geaardheid en handicap. Elk van deze categorieën is beschermd tegen discriminatie, wat gelijke behandeling voor alle individuen waarborgt.

Beschermde Kenmerken

• Geslacht: Bescherming tegen discriminatie op basis van geslacht, zwangerschap, moederschap en borstvoeding.
• Ras: Bescherming tegen raciale discriminatie op basis van huidskleur, afkomst en andere factoren.
• Nationaliteit: Verbod op discriminatie op basis van iemands land van herkomst of staatsburgerschap.
• Taal: Bescherming tegen discriminatie op grond van iemands moedertaal.
• Afkomst: Aanpak van discriminatie op basis van iemands sociale of etnische achtergrond.
• Sociale status: Waarborgt gelijke behandeling ongeacht iemands economische of sociale positie.
• Geloof, overtuigingen of opvattingen: Bescherming tegen discriminatie op basis van persoonlijke overtuigingen of ideologie.
• Leeftijd: Gericht op het voorkomen van discriminatie op basis van iemands leeftijd.
• Seksuele geaardheid: Verbiedt discriminatie op basis van iemands seksuele voorkeur.
• Handicap: Bescherming tegen discriminatie vanwege fysieke of mentale beperkingen.

Verhaalsmechanismen

De Litouwse wet biedt mogelijkheden voor individuen die discriminatie hebben ervaren:

• Bureau van de Ombudspersoon voor Gelijke Kansen: Een onafhankelijke instelling die klachten over discriminatie onderzoekt. De Ombudspersoon kan aanbevelingen doen, bemiddelen en in sommige gevallen juridische stappen ondernemen.
• Arbeidsrechtbanken: Werknemers kunnen zaken indienen bij arbeidsrechtbanken wegens discriminatie op de werkplek. Rechtbanken kunnen remedies bevelen zoals herstel, compensatie en beëindiging van discriminerende praktijken.

Verantwoordelijkheden van Werkgevers

Werkgevers in Litouwen hebben een wettelijke verplichting om anti-discriminatiewetten na te leven:

• Gelijke behandelingsbeleid: Implementeer duidelijke beleidsmaatregelen die discriminatie en intimidatie op de werkplek verbieden. Deze beleidsmaatregelen moeten aan alle werknemers worden gecommuniceerd.
• Training: Bied regelmatig training aan werknemers over anti-discriminatiewetgeving, hoe discriminatie te herkennen en passend gedrag op de werkplek.
• Klachtprocedures: Stel interne klachtmechanismen in waar werknemers veilig gevallen van discriminatie kunnen melden. Deze klachten moeten snel en eerlijk worden onderzocht.

Belangrijke Wetgeving

• De Grondwet van de Republiek Litouwen: Biedt fundamentele bescherming tegen discriminatie.
• Wet op Gelijke Behandeling: De basiswet die discriminatiebescherming in verschillende levensgebieden beschrijft.
• Het Arbeidswetboek van de Republiek Litouwen: Bevat specifieke bepalingen met betrekking tot discriminatie op de werkplek.

De maximale werkweek in Litouwen is 40 uur, meestal verdeeld over een werkweek van vijf dagen (acht uur per dag). Overwerk is beperkt en over het algemeen alleen toegestaan onder specifieke omstandigheden. Het mag niet meer dan 120 uur per jaar bedragen, en werknemers moeten worden gecompenseerd tegen een verhoogd tarief (minstens 1,5 keer hun reguliere uurtarief). Dagelijkse werkuren, inclusief overwerk, mogen niet meer dan 12 uur bedragen, behalve in speciale gevallen die wettelijk zijn toegestaan.

Rustperiodes

De Litouwse wet schrijft de volgende rustperiodes voor werknemers voor:

• Werknemers hebben recht op ten minste 11 opeenvolgende uren rust per periode van 24 uur.
• Werknemers hebben recht op pauzes tijdens de werkdag, waarvan de duur afhangt van de lengte van hun dienst.
• Werknemers hebben over het algemeen recht op ten minste 42 opeenvolgende uren ononderbroken rust per periode van zeven dagen.

Ergonomische Vereisten

Litouwse werkgevers zijn verantwoordelijk voor het waarborgen van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden, inclusief ergonomische overwegingen:

• Werkgevers moeten werkplekken beoordelen om ergonomische risico's te identificeren en te verminderen die kunnen leiden tot musculoskeletale aandoeningen of andere gezondheidsproblemen.
• Werkgevers moeten passende beschermingsmiddelen en training bieden om ergonomische gevaren op de werkplek te verminderen.
• Werknemers moeten training krijgen over goede ergonomische praktijken en hoe ze hun werkplekken kunnen aanpassen voor optimaal comfort en veiligheid.

De Litouwse wetgeving hecht veel belang aan de gezondheid en veiligheid van alle werknemers. De belangrijkste voorschriften beschrijven de verplichtingen van werkgevers, de rechten van werknemers en de instanties die verantwoordelijk zijn voor de handhaving.

Verplichtingen van de Werkgever

De Litouwse Arbeidswet en de Wet op Veiligheid en Gezondheid op het Werk (Nr. IX-1672) vormen de basis voor regelgeving op het gebied van gezondheid en veiligheid op de werkplek. Werkgevers dragen de primaire verantwoordelijkheid voor het waarborgen van een veilige en gezonde werkomgeving voor alle werknemers, ongeacht factoren zoals de grootte of winstgevendheid van het bedrijf. Deze verplichting omvat verschillende aspecten:

• Risicobeoordeling en -beperking: Werkgevers moeten proactief mogelijke gevaren op de werkplek beoordelen en maatregelen implementeren om deze risico's te elimineren of te minimaliseren.
• Verstrekking van Veilig Materiaal en Training: Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het verstrekken van de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) aan werknemers en voor de juiste training in het gebruik ervan.
• Handhaven van een Veilige Werkomgeving: Dit omvat aspecten zoals goede ventilatie, verlichting en ergonomie om werkgerelateerde ziekten en verwondingen te voorkomen.
• Melding van Ongevallen en Ziekten: Werkgevers moeten procedures opstellen voor het melden en onderzoeken van werkgerelateerde ongevallen en beroepsziekten.

Rechten van Werknemers

De Litouwse wet garandeert werknemers het recht op een veilige en gezonde werkplek. Dit vertaalt zich in verschillende belangrijke rechten voor werknemers:

• Recht om Onveilig Werk te Weigeren: Werknemers hebben het recht om werk te weigeren dat zij als een ernstige bedreiging voor hun gezondheid of veiligheid beschouwen.
• Toegang tot Informatie en Training: Werknemers hebben het recht om informatie en training te ontvangen over gevaren op de werkplek en veiligheidsprocedures.
• Deelname aan Veiligheidsmaatregelen: Werknemers hebben het recht om deel te nemen aan overleg over de implementatie van veiligheidsmaatregelen op het werk.

Handhavingsinstanties

De Litouwse Staatsarbeidsinspectie, onder het Ministerie van Sociale Zekerheid en Arbeid, is de primaire handhavingsinstantie voor regelgeving op het gebied van gezondheid en veiligheid op de werkplek. De Inspectie voert inspecties uit, onderzoekt ongevallen en klachten, en legt boetes op bij niet-naleving.