In IJsland worden de regels voor werktijden vastgesteld door een combinatie van wetgeving en collectieve overeenkomsten. De Wet op Arbeidstijden, Arbeidsomstandigheden en Veiligheid stelt het algemene kader voor werktijden in het land vast. Het definieert een voltijdse baan als maximaal 40 uur per week, verdeeld over vijf werkdagen van 8 uur. Werknemers mogen niet verplicht worden om meer dan 13 uur per dag te werken.

Collectieve overeenkomsten die worden onderhandeld tussen vakbonden en werkgeversorganisaties bieden vaak meer specifieke details over werktijden voor bepaalde sectoren of beroepen. Zo heeft een recent pilotprogramma in IJsland een verkorte werkweek van 35-36 uur getest voor veel werknemers in de publieke sector. Hoewel dit nog niet universeel is, benadrukt deze trend het potentieel voor aanpassingen via collectieve onderhandelingen. Overeenkomsten kunnen ook kernwerktijden en bepalingen voor flexibele werkregelingen vaststellen.

Bij afwezigheid van een specifieke clausule in de collectieve overeenkomst, heeft het wettelijke kader (40-urige werkweek) voorrang.

In IJsland definieert de Wet op Arbeidstijden, Arbeidsomstandigheden en Veiligheid overwerk als uren die de dagelijkse limiet van 8 uur of de wekelijkse limiet van 40 uur overschrijden. Deze limieten kunnen echter worden overschreden door middel van een overeenkomst met de werknemer, zolang ze de dagelijkse maximale werkdag van 13 uur niet overtreden.

De vergoeding voor overwerk varieert afhankelijk van de specifieke omstandigheden en kan worden vastgelegd in collectieve overeenkomsten. Tenzij een collectieve overeenkomst anders bepaalt, wordt overwerk vergoed tegen een tarief van 0,875% van het reguliere loon van de werknemer voor de eerste 162,5 overuren in een maand. In sommige gevallen kunnen werknemers in plaats van overwerkvergoeding vrije tijd aangeboden krijgen, onder voorbehoud van overeenstemming en bepalingen in de collectieve arbeidsovereenkomst.

De Wet op Arbeidstijden, Arbeidsomstandigheden en Veiligheid stelt ook enkele belangrijke vereisten voor overwerk vast. Werkgevers hebben over het algemeen de toestemming van de werknemer nodig voordat ze overwerk toewijzen, behalve in uitzonderlijke omstandigheden. Daarnaast zijn werkgevers verplicht om gegevens bij te houden van de werktijden van werknemers, inclusief overwerk.

Collectieve overeenkomsten met specifieke vakbonden kunnen verdere details bevatten over overwerkregels en -vergoeding binnen hun respectieve sectoren. Het naleven van deze regelgeving zorgt voor een eerlijke behandeling van werknemers die overuren maken in IJsland.

IJslandse wetgeving geeft prioriteit aan het welzijn van werknemers door rustperiodes en pauzes gedurende de werkdag en werkweek te verplichten.

Dagelijkse Rustperiode

De Wet op Arbeidstijden, Arbeidsomstandigheden en Veiligheid garandeert werknemers minimaal 11 opeenvolgende uren rust binnen elke periode van 24 uur. Dit zorgt voor voldoende hersteltijd tussen werkdiensten.

Wekelijkse Rustdag

Naast de dagelijkse rust, verplicht de IJslandse wet minimaal één rustdag per week. Deze dag valt meestal op zondag, maar uitzonderingen kunnen worden geregeld.

Pauzes Tijdens de Werkdag

Hoewel de specifieke duur van pauzes kan variëren afhankelijk van collectieve overeenkomsten, biedt de IJslandse wet een minimum basis. Werknemers hebben recht op een pauze van minimaal 15 minuten als hun dagelijkse werktijd meer dan 6 uur bedraagt. Koffie- en maaltijdpauzes worden onder deze regeling als rustpauzes beschouwd.

Collectieve Overeenkomsten en Pauze Details

Collectieve overeenkomsten die worden onderhandeld tussen vakbonden en werkgevers bieden vaak meer specifieke details over pauzes, waaronder:

• Duur van pauzes: Overeenkomsten kunnen de duur van koffiepauzes en maaltijdpauzes specificeren, die kunnen variëren van 30 minuten tot een uur, afhankelijk van de sector.
• Betaalde vs. Onbetaalde Pauzes: Overeenkomsten bepalen vaak of pauzes betaald of onbetaald zijn. In IJsland worden koffiepauzes doorgaans als betaalde werktijd beschouwd.

Onthoud, als er een collectieve overeenkomst bestaat voor uw werkplek, heeft deze voorrang boven de minimale wettelijke vereisten voor pauzes.

IJsland erkent de potentiële uitdagingen van ploegendienst en weekendwerk. Hier is een overzicht van de relevante regelgeving:

Definitie van Nachtwerk

De Wet op Arbeidstijden, Arbeidsomstandigheden en Veiligheid in IJsland definieert "nachtwerk" op twee manieren:

• Nachtwerktijd: Een periode van minimaal 7 uur die valt binnen het tijdsbestek van middernacht tot 5:00 uur.
• Nachtwerker: Een werknemer die regelmatig werkt:
  • Minimaal 3 uur tussen 23:00 uur en 6:00 uur.
  • Een aangewezen deel van hun jaarlijkse uren tijdens de nachtwerktijd zoals vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst.

Collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen verdere definities van nachtwerk bevatten die specifiek zijn voor bepaalde sectoren.

Regelgeving voor Nachtwerk

Hoewel de IJslandse wet nachtwerk niet strikt verbiedt, legt het de nadruk op verantwoord plannen en het welzijn van werknemers:

• Maximale Nachttijd: Werkgevers moeten ernaar streven ervoor te zorgen dat de reguliere werktijden van een nachtwerker niet meer dan 8 uur per 24-uursperiode bedragen.
• Gezondheid en Veiligheid: Werkgevers zijn verplicht om mogelijke gezondheidsrisico's in verband met nachtwerk in overweging te nemen en passende maatregelen te treffen. Dit kan aanpassingen in werkroosters of pauzes omvatten.

Weekendwerk

De IJslandse wet beperkt weekendwerk niet expliciet, maar garandeert wel dat werknemers:

• Wekelijkse Rustdag: Alle werknemers hebben recht op minimaal één rustdag per week, die vaak op zondag valt.

Compensatie voor Nacht- en Weekendwerk

Ploegendienst, inclusief nacht- en weekenduren, gaat vaak gepaard met extra compensatie:

• Ploegentoeslagen: Collectieve arbeidsovereenkomsten stellen doorgaans ploegentoeslagen vast voor werk buiten de standaarduren. Deze toeslagen kunnen variëren afhankelijk van de specifieke dag en tijd waarop wordt gewerkt (weekdagen vs. weekenden, avonden vs. nachten).