De IJslandse arbeidswet biedt aanzienlijke bescherming aan werknemers. Hoewel werkgevers over het algemeen het recht hebben om de arbeidsovereenkomst te beëindigen, moeten zij voldoen aan specifieke voorschriften met betrekking tot het ontslagproces, de redenen voor ontslag en eventuele financiële verplichtingen.

Wettelijke Gronden voor Ontslag

Werkgevers kunnen om verschillende redenen de arbeidsovereenkomst beëindigen:

• Objectieve Redenen: Deze omvatten operationele veranderingen zoals herstructurering, inkrimping of verandering van bedrijfsfocus, en het gedrag van de werknemer, zoals slechte prestaties, wangedrag, frequente afwezigheid of het overtreden van werkplekbeleid.
• Subjectieve Redenen: Deze treden op wanneer een werknemer niet schuldig is, maar de arbeidsrelatie niet langer levensvatbaar is. Dit kan verlies van vertrouwen of onverenigbaarheid met de werkplek omvatten.
• Redundantie: Ontslag om economische redenen of het schrappen van een functie.

Het is belangrijk op te merken dat werkgevers schriftelijke rechtvaardiging voor het ontslag moeten geven, waarbij wordt aangetoond dat de redenen binnen de wettelijke gronden vallen en dat er ondersteunende documentatie is.

Opzegtermijnen

De vereiste opzegtermijn in IJsland hangt af van factoren zoals de duur van de dienstbetrekking en de leeftijd van de werknemer. De algemene richtlijnen zijn:

• Eén tot drie maanden opzegtermijn, afhankelijk van de hierboven genoemde criteria.
• Langere of kortere opzegtermijnen kunnen worden gespecificeerd in collectieve arbeidsovereenkomsten.

Ontslagvergoeding

Wat betreft ontslagvergoeding:

• Geen Universeel Recht: Er is geen wettelijk recht op ontslagvergoeding in IJsland.
• Mogelijkheid tot Betaling: Collectieve arbeidsovereenkomsten kunnen bepalingen voor ontslagvergoeding bevatten.

Collectief Ontslag

In het geval van grootschalige ontslagen moeten werkgevers overleg plegen met werknemersvertegenwoordigers en moet er een melding worden gedaan bij het regionale arbeidsbureau van de Directie Arbeid.

IJsland staat bekend om zijn robuuste anti-discriminatiewetgeving, die diep geworteld is in de Grondwet en een toewijding aan het handhaven van fundamentele mensenrechten.

Belangrijke Wetgeving

Art. 65 van de IJslandse Grondwet stelt dat "Iedereen gelijk is voor de wet en recht heeft op fundamentele mensenrechten, ongeacht geslacht, religie, opvattingen, nationale afkomst, ras, kleur, eigendom, geboorte of andere status."

Daarnaast bevordert de Wet op Gelijke Status en Gelijke Rechten Ongeacht Geslacht, nr. 150/2020, gendergelijkheid en voorkomt discriminatie op basis van geslacht.

Beschermde Kenmerken

De IJslandse wet verbiedt discriminatie op grond van:

• Geslacht
• Seksuele geaardheid
• Genderidentiteit en genderexpressie
• Ras
• Kleur
• Etniciteit
• Nationaliteit
• Religie of overtuiging
• Handicap
• Leeftijd

Verhaalsmechanismen

Slachtoffers van discriminatie in IJsland hebben verschillende mogelijkheden om verhaal te halen:

• Interne Rapportage: Veel organisaties hebben interne klachtenmechanismen. Werknemers worden vaak aangemoedigd om discriminatie eerst bij hun werkgever te melden.
• De Directie Gelijkheid: Een overheidsinstantie die discriminatieklachten onderzoekt en informatie en advies geeft over discriminatiezaken.
• Vakbonden: Vakbonden helpen vaak leden met discriminatieklachten en onderhandelingen.
• De Rechtbanken: Individuen kunnen civiele rechtszaken aanspannen wegens discriminatie en kunnen recht hebben op compensatie en andere remedies.

Verantwoordelijkheden van Werkgevers

Werkgevers in IJsland hebben proactieve verantwoordelijkheden bij het voorkomen van discriminatie en het creëren van inclusieve werkplekken:

• Ontwikkelen en Handhaven van Anti-Discriminatiebeleid: Duidelijke beleidslijnen die verboden gedrag en klachtenprocedures beschrijven zijn essentieel.
• Training van Werknemers: Regelmatige trainingsprogramma's over discriminatie, intimidatie, diversiteit en inclusie bevorderen bewustwording en een cultuur van respect.
• Onderzoeken van Klachten: Werkgevers moeten alle klachten serieus nemen, snel onderzoeken en passende corrigerende maatregelen nemen.
• Redelijke Aanpassingen: Werkgevers moeten redelijke aanpassingen bieden voor werknemers met een handicap of religieuze vereisten.
• Positieve Acties: Werkgevers worden aangemoedigd om verder te gaan dan de basis wettelijke vereisten en positieve maatregelen te nemen om gelijkheid en diversiteit binnen hun personeelsbestand te bevorderen.

IJsland staat bekend om zijn sterke arbeidersrechtenbeweging en goed gevestigde normen voor arbeidsomstandigheden. Deze normen bestrijken aspecten zoals werkuren, rustperiodes en ergonomische vereisten.

Werkuren

In IJsland wordt een voltijdbaan wettelijk gedefinieerd als maximaal 40 uur per week, meestal verdeeld over vijf dagen van acht uur. Het is niet ongebruikelijk dat werknemers meer dan 40 uur werken, maar de IJslandse wet schrijft overwerkvergoeding voor deze extra uren voor. Specifieke regels met betrekking tot overuren worden vaak vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten die door vakbonden worden onderhandeld.

Rustperiodes

De IJslandse wet garandeert werknemers minimaal 11 uur ononderbroken rust elke 24 uur. Daarnaast hebben IJslandse werknemers recht op minimaal 24 betaalde vakantiedagen per jaar, bovenop 15 feestdagen.

Ergonomische Vereisten

Werkplekveiligheid wordt benadrukt in de IJslandse wetgeving, die algemene richtlijnen biedt voor ergonomische overwegingen. Gedetailleerde voorschriften met betrekking tot ergonomische vereisten worden echter meestal bepaald door individuele werkplekken of branchespecifieke regelgeving.

IJsland geeft prioriteit aan het welzijn van werknemers door middel van een uitgebreid kader van gezondheids- en veiligheidsvoorschriften. De hoeksteen van dit systeem is de Wet op Arbeidsomstandigheden, Gezondheid en Veiligheid op de Werkplek nr. 46/1980 (AOSH). Deze wet schetst de verplichtingen van werkgevers, de rechten van werknemers en stelt een systeem voor handhaving vast.

Verplichtingen van Werkgevers

De AOSH legt aanzienlijke verantwoordelijkheid bij werkgevers om een veilige en gezonde werkomgeving te waarborgen. Belangrijke verplichtingen van werkgevers zijn onder andere:

• Risicobeoordeling en Preventie: Werkgevers moeten risicobeoordelingen uitvoeren om potentiële gevaren te identificeren en preventieve maatregelen te implementeren om risico's te minimaliseren.
• Instructie en Training: Werkgevers zijn verplicht werknemers instructies en training te geven over veilige werkmethoden en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).
• Veilige Werkprocedures: Werkgevers moeten veilige werkprocedures opstellen en handhaven om het risico op ongevallen en verwondingen te minimaliseren.
• Ongevallenrapportage en Onderzoek: Werkgevers zijn verplicht werkgerelateerde ongevallen en ziekten te melden en onderzoeken uit te voeren om de oorzaken te identificeren en aan te pakken.
• Verstrekking van PBM: Wanneer preventieve maatregelen onvoldoende zijn, moeten werkgevers passende PBM gratis aan werknemers verstrekken.

Rechten van Werknemers

De AOSH garandeert ook verschillende rechten aan werknemers:

• Deelname aan Veiligheidsactiviteiten: Werknemers hebben het recht deel te nemen aan activiteiten die een veilige en gezonde werkomgeving bevorderen.
• Recht op een Veilige Werkplek: Werknemers hebben het recht geïnformeerd te worden over potentiële gevaren en werk te weigeren dat zij onveilig achten.
• Melden van Onveilige Condities: Werknemers hebben het recht onveilige werkomstandigheden te melden aan hun supervisor of veiligheidsvertegenwoordiger zonder angst voor represailles.

Handhavingsinstanties

De IJslandse Administratie voor Arbeidsveiligheid en Gezondheid (AOSOH) is de primaire instantie die verantwoordelijk is voor de handhaving van de AOSH. De AOSOH voert inspecties uit op werkplekken, onderzoekt ongevallen en geeft bevelen aan werkgevers om veiligheidsinbreuken aan te pakken.

In werkplekken met tien of meer werknemers wordt een aangewezen veiligheidsvertegenwoordiger gekozen door de werknemers om samen te werken met de door de werkgever aangestelde veiligheidsfunctionaris over veiligheidskwesties op de werkplek.

Dit systeem van verplichtingen van werkgevers, rechten van werknemers en handhavingsinstanties werkt samen om een veilige en gezonde werkomgeving voor iedereen in IJsland te creëren.