In Noord-Macedonië worden de relaties tussen werkgever en werknemer voornamelijk beheerst door twee soorten overeenkomsten: Arbeidsovereenkomsten en Auteurscontracten.

Arbeidsovereenkomsten

Een arbeidsovereenkomst is een formele overeenkomst die de rechten en verplichtingen van zowel de werkgever als de werknemer vastlegt. Deze overeenkomsten moeten schriftelijk worden opgesteld en door beide partijen worden ondertekend. Er zijn twee hoofdvarianten van arbeidsovereenkomsten op basis van duur:

• Onbepaalde Tijd Contracten: Ook bekend als permanente contracten, deze zijn het meest voorkomend en worden gebruikt voor functies die bedoeld zijn om op doorlopende basis te worden vervuld. Ze hebben geen vaste vervaldatum.
• Bepaalde Tijd Contracten: Deze contracten worden gebruikt voor tijdelijke functies of projecten met een vooraf bepaalde einddatum. De maximale duur voor een contract van bepaalde tijd is vijf jaar volgens de Macedonische wet. Echter, het contract kan worden omgezet in een contract van onbepaalde tijd als de arbeid voortduurt na de gespecificeerde periode.

Auteurscontracten

Naast arbeidsovereenkomsten erkent Noord-Macedonië ook auteurscontracten. Dit zijn overeenkomsten die worden ondertekend tussen een maker en een opdrachtgever voor het creëren van een literair, wetenschappelijk of artistiek werk. De specifieke voorwaarden van auteurscontracten variëren afhankelijk van de aard van het werk dat wordt besteld.

Collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO) kunnen ook een rol spelen in arbeidsrelaties in Noord-Macedonië. Deze overeenkomsten worden onderhandeld tussen werkgevers en vakbonden en leggen algemene arbeidsvoorwaarden vast, zoals lonen, werktijden en voordelen, die van toepassing zijn op alle werknemers die onder de overeenkomst vallen.

Arbeidsovereenkomsten in Macedonië moeten duidelijk de rechten en verplichtingen van zowel werkgevers als werknemers omschrijven. Om een uitgebreide en juridisch solide overeenkomst te waarborgen, moeten verschillende essentiële clausules worden opgenomen.

Identificatie en Aanvang

De overeenkomst moet de werkgever (bedrijfsnaam en registratiedetails) en de werknemer (volledige naam, ID-nummer) identificeren. Het moet ook de officiële startdatum van de arbeidsrelatie specificeren.

Functieomschrijving en Taken

De overeenkomst moet duidelijk de functietitel en positie van de werknemer binnen het bedrijf definiëren. Het moet ook een gedetailleerde beschrijving geven van de primaire verantwoordelijkheden en taken van de werknemer om duidelijkheid te verzekeren en mogelijke geschillen te voorkomen.

Vergoeding en Voordelen

De overeenkomst moet het basissalaris of loon van de werknemer specificeren, inclusief het bedrag, de valuta en de betalingsfrequentie. Het moet ook duidelijk de aanvullende voordelen omschrijven die door de werkgever worden aangeboden, zoals ziektekostenverzekering, betaald verlof of bonussen.

Werkuren en Verlof

De overeenkomst moet de standaardwerkuren per dag/week definiëren, inclusief eventuele overwerkregelingen en compensatie. Het moet ook de details met betrekking tot vakantiedagen, ziekteverlof en andere vormen van betaald of onbetaald verlof omschrijven.

Beëindiging

De overeenkomst moet de gronden voor beëindiging door beide partijen gedetailleerd beschrijven, inclusief opzegtermijnen en vereisten voor ontslagvergoeding zoals voorgeschreven door de Macedonische wet.

Aanvullende Overwegingen

De overeenkomst kan een clausule bevatten die werknemers verplicht om de vertrouwelijkheid van gevoelige bedrijfsinformatie te handhaven. Het kan ook eigendomsrechten behandelen met betrekking tot intellectueel eigendom dat door de werknemer tijdens hun dienstverband is gecreëerd. Ten slotte kan de overeenkomst een voorkeursmethode specificeren voor het oplossen van geschillen die voortvloeien uit de arbeidsrelatie.

In de Macedonische arbeidswetgeving wordt een proeftijd erkend, waardoor werkgevers de geschiktheid van een nieuwe werknemer voor de functie kunnen beoordelen voordat deze volledig wordt bevestigd.

Duur en Uitzonderingen

De wettelijke maximale duur voor een proeftijd in Macedonië is vier maanden vanaf de start van het dienstverband. Voor seizoensarbeiders is de proeftijd aanzienlijk korter, met een maximum van drie werkdagen.

Doel en Evaluatie

De proeftijd dient als een proefperiode voor zowel de werkgever als de werknemer. Werkgevers kunnen de vaardigheden, werkethiek en geschiktheid van de werknemer binnen de bedrijfscultuur evalueren. Aan de andere kant kunnen werknemers beoordelen of de baan aansluit bij hun verwachtingen en of de werkomgeving geschikt is.

Beëindiging Tijdens Proeftijd

Zowel werkgevers als werknemers hebben het recht om de arbeidsovereenkomst tijdens de proeftijd te beëindigen. De opzegtermijn voor beëindiging tijdens de proeftijd is aanzienlijk korter dan de standaard opzegtermijn. Werknemers hoeven doorgaans slechts drie werkdagen opzegtermijn te geven.

Juridische Gevolgen

Als de arbeidsovereenkomst tijdens de proeftijd wordt beëindigd, wordt de overeenkomst vanaf de datum van beëindiging juridisch nietig.

Opname in de Overeenkomst

Hoewel het niet verplicht is, is het raadzaam om een proeftijdclausule op te nemen in de arbeidsovereenkomst. Deze clausule moet duidelijk de specifieke duur van de proeftijd (binnen de wettelijke limiet), hoe de prestaties van de werknemer tijdens de proeftijd zullen worden geëvalueerd en de specifieke opzegtermijn voor beëindiging tijdens de proeftijd beschrijven.

In Macedonische arbeidsovereenkomsten kunnen twee belangrijke gebieden worden aangepakt om de legitieme zakelijke belangen van een werkgever te beschermen: vertrouwelijkheid en concurrentiebeding. Elke clausule heeft echter zijn eigen juridische nuances.

Vertrouwelijkheidsclausules

Werkgevers hebben een legitiem belang bij het beschermen van gevoelige bedrijfsinformatie, zoals handelsgeheimen, klantenlijsten of eigendomsgegevens. Om dit te bereiken, kunnen vertrouwelijkheidsclausules in arbeidsovereenkomsten worden opgenomen.

• Verplichting van de werknemer: De clausule beschrijft de verplichting van de werknemer om dergelijke informatie vertrouwelijk te houden tijdens en na hun dienstverband.
• Reikwijdte van vertrouwelijkheid: De specifieke soorten informatie die als vertrouwelijk worden beschouwd, moeten duidelijk worden gedefinieerd.
• Toegestaan gebruik: De clausule kan geautoriseerde toepassingen van vertrouwelijke informatie specificeren, zoals voor de uitvoering van werkgerelateerde taken.

Juridische Overwegingen:

De Macedonische wet ondersteunt over het algemeen de afdwingbaarheid van redelijke vertrouwelijkheidsclausules. De Wet op Arbeidsverhoudingen behandelt vertrouwelijkheidsclausules echter niet expliciet. Daarom is het cruciaal dat de clausules:

• Duidelijk gedefinieerd: De reikwijdte van vertrouwelijke informatie en toegestaan gebruik moeten ondubbelzinnig zijn om geschillen te voorkomen.
• Proportioneel: De beperkingen die aan werknemers worden opgelegd, moeten in balans zijn en hun vermogen om toekomstig werk te vinden niet buitensporig beperken.

Concurrentiebedingen

Beperkte Toepassing: In tegenstelling tot vertrouwelijkheidsclausules, reguleert de Macedonische wet concurrentiebedingen in arbeidsovereenkomsten strikt.

• Algemeen Verbod: Concurrentiebedingen die een werknemer volledig verhinderen om na beëindiging soortgelijk werk aan te nemen, zijn over het algemeen verboden.

• Beperkte Uitzonderingen:

Er is een beperkte uitzondering voor managementposities. In dergelijke gevallen kan een concurrentiebeding onder specifieke voorwaarden toelaatbaar zijn:

• Legitiem Zakelijk Belang: De werkgever moet een legitiem zakelijk belang aantonen dat de beperking rechtvaardigt, zoals het beschermen van handelsgeheimen of klantrelaties.
• Tijdgebonden Beperking: De concurrentieperiode mag niet langer zijn dan twee jaar na beëindiging van het dienstverband.
• Verplichte Compensatie: De werkgever is verplicht om de werknemer financiële compensatie te bieden tijdens de concurrentieperiode.