De Italiaanse wetgeving inzake gezondheid en veiligheid is voornamelijk gebaseerd op EU-richtlijnen en is voornamelijk te vinden in de Geconsolideerde Veiligheidswet (Testo Unico sulla Sicurezza sul Lavoro), Wetgevend Decreet 81/2008. Deze primaire regelgeving wordt aangevuld met verschillende ministeriële decreten en specifieke voorschriften.

Belangrijke Principes en Verplichtingen

Werkgevers zijn primair verantwoordelijk voor het waarborgen van de gezondheid en veiligheid van werknemers op de werkplek, zoals bepaald in Artikel 2087 van het Burgerlijk Wetboek. Dit omvat het identificeren en beoordelen van risico's en het implementeren van noodzakelijke beschermings- en preventiemaatregelen. Een uitgebreide risicobeoordeling vormt de basis van de Italiaanse veiligheidswetten, waarbij werkgevers potentiële gevaren moeten identificeren, de bijbehorende risico's moeten beoordelen en passende beheersmaatregelen moeten ontwikkelen.

Preventieve maatregelen krijgen prioriteit om risico's te verminderen, volgens een hiërarchie die het verwijderen van risico's bij de bron, het vervangen van gevaarlijke activiteiten/stoffen door veiligere alternatieven, het implementeren van technische en organisatorische controles en het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) wanneer andere maatregelen onvoldoende zijn, omvat.

Werknemers en hun veiligheidsvertegenwoordigers hebben het recht om deel te nemen aan zaken inzake gezondheid en veiligheid, inclusief risicobeoordelingen, de ontwikkeling van veiligheidsmaatregelen en training. Werkgevers zijn ook verantwoordelijk voor het bieden van adequate veiligheidstraining aan werknemers, die functie-specifiek moet zijn, risico's en tegenmaatregelen moet behandelen en regelmatig moet worden gegeven.

Specifieke Gezondheids- en Veiligheidsonderwerpen

De Italiaanse wetten inzake gezondheid en veiligheid bestrijken een reeks specifieke onderwerpen. Deze omvatten de veiligheidsnormen voor machines en arbeidsmiddelen, de omgang met en opslag van chemicaliën, de regulering van biologische agentia, blootstellingslimieten en controles voor fysische agentia zoals geluid en straling, ergonomische en veiligheidsnormen voor werkplekontwerp, brandveiligheidsmaatregelen en EHBO-voorzieningen.

Handhaving en Sancties

Lokale gezondheidsautoriteiten (Aziende Sanitarie Locali-ASL) houden zich voornamelijk bezig met de handhaving van veiligheidsvoorschriften. Overtredingen van gezondheids- en veiligheidswetten kunnen leiden tot een reeks sancties, waaronder administratieve boetes en, in geval van ernstige nalatigheid of opzettelijk wangedrag, strafrechtelijke vervolging van werkgevers, wat kan leiden tot gevangenisstraf.

De normen voor arbeidsgezondheid en -veiligheid (OHS) in Italië zijn gebaseerd op wetgevende decreten, technische normen ontwikkeld door Italiaanse normalisatie-instellingen zoals UNI (Ente Italiano di Normazione), en internationale normen van organisaties zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) en de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO). ISO 45001 is bijvoorbeeld een veelgebruikte norm voor managementsystemen voor arbeidsgezondheid en -veiligheid.

Risicobeoordeling en -beheer

Werkgevers zijn verplicht om een Risicobeoordelingsdocument (Documento di Valutazione dei Rischi - DVR) op te stellen volgens Wetgevend Decreet 81/2008. Dit document beschrijft een systematisch proces voor het identificeren, evalueren en prioriteren van risico's op de werkplek, samen met op maat gemaakte beheersstrategieën. Bedrijven moeten ook een interne Preventie- en Beschermingsdienst (Servizio di Prevenzione e Protezione - SPP) oprichten, die kan worden uitgevoerd door de werkgever of door externe deskundigen. De SPP draagt bij aan risicobeoordelingen, ontwikkelt veiligheidsmaatregelen en adviseert over naleving.

Werkplekmonitoring en -toezicht

Werknemers die aan specifieke gevaren worden blootgesteld, kunnen gezondheidsbewaking nodig hebben. Werkgevers zijn verplicht gezondheidscontroles te bieden, onder toezicht van een gekwalificeerde bedrijfsarts (Medico Competente), die zijn ontworpen om vroege tekenen van beroepsziekten op te sporen. Werkplekmonitoring van fysieke en chemische agentia (bijv. lawaai, stof, chemicaliën) kan ook nodig zijn om blootstellingsniveaus te beoordelen en naleving van blootstellingslimieten te bevestigen.

Opleiding en Educatie

Wetgevend Decreet 81/2008 schrijft verplichte training voor werknemers, veiligheidsvertegenwoordigers (RLS), managers en supervisors voor. De inhoud van de training moet risicospecifiek zijn en regelmatig worden bijgewerkt. Overheidsinstanties en beroepsverenigingen voeren vaak bewustmakingscampagnes over onderwerpen op het gebied van arbeidsgezondheid en -veiligheid om een veiligheidscultuur te bevorderen.

Aanvullende Beste Praktijken

Veel Italiaanse organisaties kiezen ervoor om managementsystemen voor arbeidsgezondheid en -veiligheid zoals ISO 45001 te implementeren. Deze systemen bieden een gestructureerde aanpak om de OHS-prestaties continu te verbeteren. De Italiaanse wet bevordert actief de betrokkenheid van werknemers en hun veiligheidsvertegenwoordigers bij OHS-besluitvorming en -planning. Deze participatie verhoogt het bewustzijn en de betrokkenheid van werknemers bij veiligheidsprocedures. Vooruitstrevende Italiaanse bedrijven hanteren een filosofie van continue verbetering door hun OHS-praktijken consistent te evalueren, technologische vooruitgang te integreren en te leren van incidenten.

Gezaghebbende Bronnen

Het belangrijkste overheidsorgaan voor OHS-beleid en -regulering is het Ministerie van Arbeid en Sociale Beleid (Ministero del Lavoro e delle Politiche Sociali). Het Nationaal Instituut voor Verzekeringen tegen Arbeidsongevallen (INAIL) speelt een centrale rol in OHS-onderzoek, gegevensverzameling en preventie-initiatieven. Het Nationaal Instituut voor Gezondheid (Istituto Superiore di Sanità - ISS) biedt wetenschappelijke en technische ondersteuning op het gebied van arbeidsgezondheid.

Werkplekinspecties spelen een cruciale rol bij het waarborgen dat werkgevers voldoen aan veiligheidsvoorschriften, overtredingen ontmoedigen en gebieden voor veiligheidsverbetering identificeren. Deze inspecties worden voornamelijk uitgevoerd door Lokale Gezondheidsautoriteiten (ASL), het Nationaal Instituut voor Verzekeringen tegen Arbeidsongevallen (INAIL) en andere gespecialiseerde instanties zoals de Brandweer.

Verificatie van Naleving

Inspecties dienen als een cruciaal mechanisme om te bevestigen dat werkgevers voldoen aan de vereisten die zijn vastgelegd in veiligheidsvoorschriften. Ze zorgen ervoor dat de werkplek veilig is en vrij van potentiële gevaren.

Afschrikking van Overtredingen

Het vooruitzicht van inspecties fungeert als een afschrikmiddel, waarbij werkgevers worden gestimuleerd om veiligheidsnormen na te leven en de kans op ongevallen en beroepsziekten te minimaliseren.

Identificatie van Verbeteringsgebieden

Inspecties helpen bij het identificeren van gebieden waar veiligheidspraktijken kunnen worden verbeterd, waardoor de algehele veiligheidsprestaties van de organisatie worden versterkt.

Inspectieagentschappen

ASL's (Aziende Sanitarie Locali) dragen de hoofdrol bij het uitvoeren van gezondheids- en veiligheidsinspecties op de werkplek. INAIL-inspecteurs hebben de bevoegdheid om inspecties uit te voeren, vaak met de focus op werkgerelateerde ongevallen en beroepsziekten. Gespecialiseerde instanties, zoals de Brandweer, kunnen inspecties uitvoeren die gericht zijn op specifieke gebieden zoals brandveiligheid.

Inspectiecriteria

Inspecties omvatten over het algemeen risicobeoordeling, naleving van specifieke voorschriften, verstrekking van training en informatie, gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen en gezondheidsbewaking.

Frequentie van Inspecties

De frequentie van werkplekinspecties wordt beïnvloed door verschillende factoren zoals risiconiveau, ongevalsgeschiedenis, klachten en doelgerichte programma's.

Opvolgacties

Na de inspectie geven inspecteurs formele rapporten uit waarin hun bevindingen worden gedetailleerd en eventuele niet-conformiteiten of overtredingen worden genoteerd. Werkgevers krijgen een termijn waarbinnen zij eventuele geconstateerde tekortkomingen moeten verhelpen. In geval van niet-naleving kunnen inspecteurs administratieve boetes of zelfs strafrechtelijke sancties opleggen. Inspectieagentschappen kunnen ook advies en ondersteuning bieden om werkgevers te helpen hun veiligheidspraktijken te verbeteren.

In Italië zijn werkgevers wettelijk verplicht om arbeidsongevallen te melden bij de bevoegde autoriteiten. De termijn voor melding hangt af van de ernst van het incident. Dodelijke ongevallen en ernstige verwondingen moeten onmiddellijk worden gemeld aan INAIL en lokale handhavingsinstanties. Verwondingen die resulteren in meer dan drie dagen afwezigheid moeten binnen twee dagen na het ongeval aan INAIL worden gemeld.

Werkgevers zijn ook verplicht om een ongevallenregister bij te houden waarin alle arbeidsongevallen, inclusief bijna-ongevallen, worden geregistreerd.

Onderzoeksproces

Werkgevers moeten interne onderzoeken uitvoeren naar de oorzaken van arbeidsongevallen. Dit onderzoek moet het verzamelen van informatie, het interviewen van getuigen en het analyseren van processen omvatten om de oorzaken te achterhalen. INAIL kan haar eigen onderzoeken uitvoeren naar arbeidsongevallen, met name in gevallen van ernstige verwondingen, dodelijke ongevallen of vermoedelijke beroepsziekten. INAIL-inspecteurs hebben de bevoegdheid om werkplekken te onderzoeken, individuen te interviewen en documentatie op te vragen.

Schadeclaims

Italië heeft een verplichte verzekeringssysteem dat wordt beheerd door INAIL (Istituto Nazionale per l'Assicurazione contro gli Infortuni sul Lavoro). Werknemers die gewond raken bij arbeidsongevallen of beroepsziekten ontwikkelen, hebben over het algemeen recht op een vergoeding van INAIL. Vergoedingen kunnen medische kosten, tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, permanente arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en nabestaandenuitkeringen in geval van overlijden omvatten. Werknemers die het niet eens zijn met de beslissingen van INAIL met betrekking tot vergoedingen, hebben het recht om in beroep te gaan via vastgestelde administratieve en juridische kanalen.

Belangrijke Punten om te Onthouden

Tijdige melding van arbeidsongevallen is cruciaal om onderzoeken te vergemakkelijken en ervoor te zorgen dat werknemers de nodige compensatie ontvangen. Onderzoeken naar arbeidsongevallen moeten streven naar het bepalen van de onderliggende oorzaken om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. Werknemers die gewond raken bij arbeidsongevallen hebben wettelijke rechten op compensatie en moeten gebruik maken van de ondersteuningssystemen die worden aangeboden door INAIL en andere relevante instanties.