In Timor-Leste erkent het arbeidsrechtelijk kader twee primaire soorten arbeidsovereenkomsten: Individuele Arbeidsovereenkomsten en Collectieve Arbeidsovereenkomsten.

Individuele Arbeidsovereenkomsten

Individuele arbeidsovereenkomsten zijn schriftelijke overeenkomsten tussen een werkgever en een enkele werknemer waarin de voorwaarden van hun dienstverband worden vastgelegd. Deze contracten zijn verplicht volgens het Arbeidswetboek van Timor-Leste, Artikel 24. Bij afwezigheid van een schriftelijk contract draagt de werkgever de bewijslast voor de voorwaarden van het dienstverband.

Het Arbeidswetboek stelt een basis voor de inhoud van individuele arbeidsovereenkomsten. Belangrijke elementen die doorgaans worden opgenomen zijn:

• Identificatie van partijen: Namen en contactgegevens van de werkgever en werknemer.
• Functiebeschrijving: Een duidelijke omschrijving van de rol en verantwoordelijkheden van de werknemer.
• Beloning: Details van salaris of loon, inclusief betalingsfrequentie en eventuele voordelen.
• Werkuren: Schema van werkuren, inclusief rustperiodes.
• Verlofrechten: Details over jaarlijks verlof, ziekteverlof en andere vormen van betaald verlof.
• Beëindiging: Clausules waarin de gronden en procedures voor beëindiging van het dienstverband door beide partijen worden beschreven, inclusief vereiste opzegtermijnen en ontslagvergoeding.

Collectieve Arbeidsovereenkomsten

Collectieve arbeidsovereenkomsten worden onderhandeld tussen een vakbond die een groep werknemers vertegenwoordigt en een of meer werkgevers of een werkgeversorganisatie. Deze overeenkomsten stellen arbeidsvoorwaarden vast voor een specifieke categorie werknemers of een heel bedrijf.

Collectieve arbeidsovereenkomsten behandelen doorgaans bredere kwesties die de beroepsbevolking beïnvloeden, zoals:

• Loonstructuren en voordelenpakketten.
• Werkuren en overwerkregelingen.
• Opleidings- en professionele ontwikkelingsmogelijkheden.
• Gezondheids- en veiligheidsnormen op de werkplek.
• Mechanismen voor geschillenbeslechting.

Arbeidsovereenkomsten in Timor-Leste moeten duidelijk de rechten en verplichtingen van zowel de werkgever als de werknemer definiëren. Om een uitgebreide en juridisch solide overeenkomst te garanderen, moeten verschillende essentiële clausules worden opgenomen.

Partijen bij de Overeenkomst

De overeenkomst moet zowel de werkgever als de werknemer identificeren met hun volledige wettelijke namen. Het moet de registratiegegevens van de werkgever bevatten indien van toepassing en de functietitel van de werknemer specificeren.

Duur en Aanvang van de Arbeid

De startdatum van de arbeid moet worden gedefinieerd. Het moet worden gespecificeerd of de arbeid voor een bepaalde tijd of voor onbepaalde tijd is. De voorwaarden voor contractverlenging moeten worden uiteengezet indien van toepassing op een contract voor bepaalde tijd.

Beloning en Voordelen

Het basissalaris van de werknemer moet duidelijk worden vermeld, inclusief of het maandelijks, tweewekelijks, enz. wordt betaald. Eventuele extra voordelen die worden aangeboden, zoals overwerkvergoeding, bonussen, toelagen (huisvesting, vervoer), ziektekostenverzekering, enz., moeten worden gespecificeerd. De betalingsmethode (bankoverschrijving, contant) en de betalingscyclus moeten worden uiteengezet.

Werkrooster en Verlof

De standaard werkuren per dag en per week moeten worden gedefinieerd. Rustperiodes en pauzes moeten worden gespecificeerd. Het recht op jaarlijks verlof, ziekteverlof en andere vormen van verlof moet worden uiteengezet, in overeenstemming met de wettelijke minima die zijn vastgesteld door de Arbeidswet van Timor-Leste.

Taken en Verantwoordelijkheden

De belangrijkste taken en verantwoordelijkheden van de werknemer die bij de functie horen, moeten duidelijk worden uiteengezet. De rapportagelijnen en de supervisiestructuur binnen de organisatie moeten worden gedefinieerd.

Beëindiging van de Arbeid

De gronden voor beëindiging door beide partijen moeten worden gedefinieerd, in overeenstemming met de bepalingen van de Arbeidswet van Timor-Leste. De opzegtermijnen die vereist zijn voor beëindiging door de werkgever of werknemer moeten worden gespecificeerd. De rechten op ontslagvergoeding in geval van beëindiging zonder gegronde reden moeten worden uiteengezet.

Geschillenbeslechting

Er moet een proces worden vastgesteld voor het oplossen van geschillen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst. Dit kan interne bemiddeling of beroep op de Arbeidsautoriteit van Timor-Leste inhouden.

In Timor-Leste staat de Arbeidswet een proeftijd toe in arbeidsovereenkomsten. Deze periodes bieden zowel werkgevers als werknemers een venster om de geschiktheid te beoordelen voordat een volledige verbintenis met de functie wordt aangegaan.

Belangrijke Punten over Proefperiodes

• Doel: De proeftijd stelt beide partijen in staat om het contract te beëindigen zonder opzegging of rechtvaardiging, en er is geen compensatie verschuldigd tenzij anders schriftelijk overeengekomen.
• Duur: De maximale proeftijd hangt af van het type arbeidsovereenkomst:
  • Voor een contract voor onbepaalde tijd is de maximale proeftijd 1 maand, behalve voor functies met hoge technische complexiteit, verantwoordelijkheid of vertrouwen, waar deze kan worden verlengd tot 3 maanden.
  • Voor contracten voor bepaalde tijd is de proeftijd korter:
    • Voor contracten van 6 maanden of minder is een proeftijd van maximaal 8 dagen toegestaan.
    • Voor contracten van meer dan 6 maanden is een proeftijd van maximaal 15 dagen toegestaan.
• Anciënniteit: De anciënniteit van een werknemer begint vanaf het begin van de proeftijd.

Aanvullende Overwegingen

Werkgevers moeten de proeftijd gebruiken om de vaardigheden, prestaties en de fit binnen de bedrijfscultuur van een werknemer te evalueren. Aan de andere kant kunnen werknemers deze tijd gebruiken om te beoordelen of de baan aansluit bij hun verwachtingen en carrièredoelen. Het wordt aanbevolen dat werkgevers duidelijke feedback en begeleiding geven gedurende de proeftijd om de effectiviteit ervan te maximaliseren. Het begrijpen van het juridische kader en de beste praktijken rondom proefperiodes kan zowel werkgevers als werknemers in Timor-Leste helpen om deze initiële fase van de werkrelatie effectiever te navigeren.

Vertrouwelijkheidsclausules zijn een veelvoorkomend kenmerk in arbeidsovereenkomsten in Timor-Leste, ontworpen om de vertrouwelijke informatie van een werkgever te beschermen tegen ongeoorloofde openbaarmaking door werknemers. Hoewel er in Timor-Leste geen specifieke wettelijke bepalingen zijn die vertrouwelijkheidsclausules direct reguleren, zijn algemene beginselen van contractenrecht, zoals uiteengezet in het Burgerlijk Wetboek van Timor-Leste, van toepassing. Deze beginselen zorgen ervoor dat de clausules vrijelijk door beide partijen worden aanvaard, wettig zijn en redelijk in omvang.

Vertrouwelijkheidsclausules

De werknemer moet de reikwijdte van vertrouwelijke informatie begrijpen en mag niet onder druk worden gezet om de overeenkomst te ondertekenen. De beschermde informatie moet legitieme bedrijfsgeheimen zijn en geen algemene kennis of publiekelijk beschikbare informatie. Bovendien mag de clausule de werknemer niet onredelijk beperken in het uitvoeren van zijn taken of toekomstige werkgelegenheidskansen.

Non-concurrentiebedingen

Non-concurrentiebedingen zijn in Timor-Leste minder gebruikelijk dan vertrouwelijkheidsclausules. Deze clausules beperken de mogelijkheid van een werknemer om voor een concurrent te werken of een eigen concurrerend bedrijf te starten na het verlaten van het bedrijf. De Arbeidswet van Timor-Leste behandelt non-concurrentiebedingen niet expliciet. Artikel 300 van de Arbeidswet bevordert echter de bescherming van de vrijheid van arbeid van de werknemer. Dit suggereert dat rechtbanken non-concurrentiebedingen zouden kunnen onderzoeken om ervoor te zorgen dat ze deze vrijheid niet onredelijk beperken.

Om een non-concurrentiebeding afdwingbaar te maken in Timor-Leste, moet het beperkt zijn in duur, geografisch beperkt zijn en alleen specifieke activiteiten dekken die de concurrentiepositie van de werkgever daadwerkelijk kunnen schaden.